Waarom Worden (En Blijven) Dikke Mensen Te Dik?

We hebben allemaal de neiging om deze complexe vraag heel simplistisch te beantwoorden. Ergens is het ook wel simpel, maar het is voor mensen die lijden onder hun huidige fysiek belangrijk dat je hen perspectief biedt en het probleem vanuit verschillende standpunten bekijkt. Ondanks dat het uiteindelijk neerkomt op minder eten en meer bewegen, komt er meer bij kijken dan dat.

Om een volledig beeld te krijgen van het probleem raad ik je ook aan om “Waarom Je Te Veel Eet En Weinig Controle Hebt” te lezen. Hier wordt besproken hoeveel invloed o.a. je omgeving heeft op je eetgewoontes.

Het is ook belangrijk wie de vraag probeert te beantwoorden. Slanke mensen kunnen makkelijk roepen: “Omdat ze lui zijn en te veel vreten!”, maar het zou je verbazen hoeveel zwaarlijvigen gewoon echt niet weten wat normale porties zijn, om een willekeurig voorbeeld te noemen. Velen hebben totaal geen verstand van calorieën en onderschatten hun dagelijkse hoeveelheden zelfs met 30-50%. Dat wil zeggen dat ze vaak het dubbele eten van wat ze denken. Hier kom ik later op terug, als ik het niet vergeet.

Ik ga met deze post uit van 99% van de zwaarlijvigen die er zijn. Er zijn uitzonderingen, die zijn er altijd. Obesitas door ziektes of medicijngebruik komt voor, maar deze mensen zijn echt ontzettend in de minderheid. Het nadeel is dat omdat het soms wel voorkomt, veel zwaarlijvigen al snel zeggen: “Het zijn mijn genen, ik kan echt niet afvallen, wat ik ook doe.” Terwijl als je deze mensen bij wijze van spreken in een kooi zou stoppen en ze zou voeren wat ze beweren dat ze eten, ze praktisch in 100% van de gevallen gewoon afvallen. Ik ben me er dus van bewust dat er mensen zijn met bepaalde aandoeningen die ook te dik zouden zijn als ze 500 calorieën per dag zouden eten. Ik kan je echter vrijwel garanderen dat jij daar niet onder valt.

Er spelen meerdere belangrijke factoren een rol bij obesitas. Het is altijd het resultaat van meerdere foute keuzes op lange termijn. Veel mensen proberen tegenwoordig obesitas af te schuiven op een enkele voedingsstof, zoals koolhydraten/suiker of vet. Dat is simpelweg onlogisch en niet waar. Het is onmogelijk om te zeggen dat bijvoorbeeld 70% van de Amerikanen zwaarlijvig zijn omdat suiker bestaat. Onzin.

Tegenwoordig wordt er ook vaak beweerd dat obesitas het resultaat is van een verstoorde balans in de hormoonhuishouding. Ik geloof hier zelf niet in. Dik worden doordat je een hormonaal probleem hebt komt bijna niet voor. Deze personen zijn ook een uitzondering op de regel en hebben een medisch probleem zoals hypothyreoïdie (tekort aan schildklierhormonen). Mensen die te dik zijn hebben een verstoorde hormoonhuishouding, maar dat is het gevolg van te dik zijn. Zodra ze afvallen en meer gaan bewegen, vooral als dat krachttraining is, komen deze hormonen weer in balans.

Laten we realistisch zijn, onze genen bepalen een groot deel van onze psychologische en fysiologische samenstelling. Dat is waarom mensen die onder dezelfde omstandigheden leven volledig anders kunnen reageren op hun omgeving. Door de industrialisatie van de voedingsindustrie is onze omgeving echter ontzettend veranderd. We hebben constant goedkope, lekkere en calorierijke voeding ter beschikking en dat leidt al snel tot overconsumptie.

Dat combineer je met het feit dat we minder bewegen, omdat we maar al te graag op onze luie reet zitten en lange blogposts schrijven, Facebooken, van negen tot vijf werken en TV kijken – want stel je voor dat je een avond Goede Tijden moet missen. Kortom, door de moderne lifestyle van nu, bewegen we minder en het gevolg daarvan zijn meer dikke buiken, billen en benen.

Zolang er goedkoop, lekker en calorierijk eten constant binnen bereik blijft, kunnen we makkelijk meer eten dan onze genetische setpoint.

Wat is je genetische setpoint?
Je genetische setpoint is voornamelijk een theorie, maar die door de wetenschap goed gesteund wordt. Vanuit een evolutionair standpunt is het voor mensen niet gunstig om af te vallen, omdat uithongering (en daardoor doodgaan) voor lange tijden een serieus probleem is geweest voor het merendeel van de mensheid. Zodra je afvalt probeert je lichaam dat tegen te houden door o.a. je hormonen en stofwisseling aan te passen en zo verdere gewichtsafname te voorkomen.

Als je op een gegeven moment afgevallen bent tot een gewicht onder je setpoint, zal je stofwisseling vertragen, je zult vaker honger hebben, je zult onbewust minder gaan bewegen en de kans dat je (te) veel eet zodra voedsel beschikbaar is neemt ook toe. Iemand die dus vele kilo’s onder zijn of haar setpoint leeft moet constant, dag in en dag uit, vechten tegen hun eigen lichaam. Het grootste nadeel van de genetische setpoint is dat deze in principe alleen maar omhoog kan en nooit omlaag. Dat wil zeggen dat je tientallen jaren onder je ‘genetisch bepaalde gewicht’ kan leven en je daar nooit volledig fysiologisch aan zal kunnen wennen in de zin van hongergevoel en het verlangen naar eten. Psychologisch kun je er echter wel aan wennen en mee om leren gaan. Je kunt je omgeving en je lifestyle in zijn geheel aanpassen aan je nieuwe gewicht, dat noemen ze je ‘settling point’.

Het is niet te ontkennen dat je lichaam je duidelijk laat merken als er iets gebeurt dat niet hoort of gunstig is, zoals afvallen. Hoe veel (of weinig) dat is, verschilt weer per persoon.

95% van mensen die afvallen raken uiteindelijk weer terug op hun oude gewicht en worden vaak nog zwaarder. Dit kan te maken hebben met het feit dat hun stofwisseling trager wordt door het afvallen en deze niet de tijd krijgt om terug te draaien zodra men weer meer gaat eten. Daardoor worden er te veel calorieen geconsumeerd met een trage stofwisseling en neemt vetopslag toe.

Nogmaals, genetische setpoint is vooralsnog een wetenschappelijk goed ondersteunde theorie, dus probeer het niet gelijk als een excuus te gebruiken om nooit af te vallen omdat jouw setpoint waarschijnlijk op 135 kilo ligt, want die kans is klein.

Omdat je genen een behoorlijke rol spelen, kan dat voor velen afvallen ontzettend lastig maken. Hoe je het echter ook bekijkt, we kunnen allemaal bewuste keuzes maken om obesitas te voorkomen. Als iemand 15 donuts eet i.p.v. rijst met biefstuk en dat keer op keer op keer doet, is dat een keuze die wordt gemaakt. Je kunt je genen dan wel de schuld geven, maar je genen forceren je niet om slechte keuzes te maken.

Obesitas is net zo genetisch als roken. De ene persoon zal meer neiging hebben om roken te proberen, sneller verslaafd zijn aan roken en het ook moeilijker vinden om te stoppen, maar het is elke stap van de weg een keuze die gemaakt wordt. Je kiest ervoor om een sigaret op te steken en je kiest ervoor om niet te stoppen. Ik kan niet stoppen is per definitie onjuist.

Het is begrijpelijk dat veel mensen ervoor kiezen om een vette hap naar binnen te werken elke dag, omdat ze daar van houden en vervolgens nooit naar de sportschool gaan, omdat ze daar niet van houden. Dus ondanks dat je genen een rol spelen bij het maken van deze keuzes, is het niet meer dan dat – een rol. Ze beïnvloeden je lifestyle, je keuzes en je gewicht, maar ze bepalen het niet.

Onderschatten van calorieën

Er is een berg aan wetenschappelijk onderzoek dat duidelijk aantoont dat zwaarlijvigen onderschatten hoeveel ze consumeren. Dat kan zelfs tussen de 30-50% zijn. Veel van deze mensen proberen af te vallen en geloven oprecht dat ze dagelijks ongeveer 1500 calorieën binnenkrijgen. Als dezelfde mensen echter in een laboratoriumomgeving worden onderzocht en er controle is over hun calorie-inname, is het resultaat altijd dat ze meer eten, vaak het dubbele. Het is niet zozeer dat ze liegen, ze hebben er gewoon weinig verstand van.

Er is nog nooit onderzoek gedaan waarbij zwaarlijvigen een laag-calorie dieet moesten volgen (en anderen controle hadden over wat de proefpersonen aten) en ze niet afvielen. Het is in principe altijd een kwestie van te veel eten. Er zijn geen gevallen van obesitas in concentratiekampen en in gebieden van Afrika waar hongersnood heerst zul je ook je best moeten doen om iemand te vinden met overgewicht. Veel gebieden in Afrika moderniseren ook en er is steeds meer goedkope en calorierijke voeding beschikbaar, waardoor obesitas in Afrika ook langzaamaan toeneemt.

Kortom, mensen die te dik zijn geloven vaak echt dat ze niet veel eten, omdat ze een zeer onrealistisch beeld hebben over wat weinig is en hoe normale porties eruit horen te zien. Het kan ook zo zijn dat mensen doordeweeks niet veel eten, maar in het weekend zo veel eten dat het de negatieve energiebalans van de hele week compleet verziekt.

Veel slanke mensen vergissen zich ook in hoeveel dikke mensen kunnen eten, zonder er ook maar een beetje moeite voor hoeven te doen. Er zijn fora waar zwaarlijvigen met elkaar praten over hun problemen (en hoe ze er niks aan kunnen doen door hun genen, maar dat terzijde). Op die fora laten ze ook soms aan elkaar weten wat ze eten op een dag. Hier een voorbeeld:

2 eieren gebakken in boter, 4 plakken bacon en 2 koppen koffie met room
Een snee getoast brood
12 kipvingers met barbeque saus
15 donuts
3 pizzapunten
1 Pepsi Light (stel je voor dat je normale Pepsi drinkt…)

Edit: Nog 6 donuts gegeten..ze zijn allemaal op. Ik verlang echt naar cake, donuts, koekjes, etc…

Je genen kunnen inderdaad bepalen of je het bovenstaande makkelijk of moeilijk kunt laten staan, maar je stopt het bovenstaande toch echt zelf in je mond.

Er zijn mensen die al erg slank zijn en dan met name mensen die slank zijn geworden na jarenlang op hun eten te letten en sporten. Veel van deze mensen raken op een plateau waar ze niet meer doorheen komen. Dit komt vaak omdat hun stofwisseling na al die jaren behoorlijk is vertraagd en er te veel stress op hun lichaam staat door de combinatie van veel sporten en weinig eten. Zeker vrouwen die ook nog eens veel vocht kunnen vasthouden (met name rond de menstruatie) merken dat de weegschaal soms stilstaat.

Een volledige pauze inlassen van trainen en meer gaan eten lost dit probleem vaak op. Met ‘meer eten’ bedoel ik niet de lokale McDonald’s leeg plunderen, maar wel meer dan dat je de laatste tijd hebt gedaan. Een dag veel meer koolhydraten eten kan hier al vaak bij helpen (ook wel bekend als een refeed). Het is niet dat meer eten het vet verbrand, maar die piek in calorieen is soms gunstig voor het metabolisme.

Conclusie

Afvallen is moeilijk. Voor sommigen is het zo moeilijk dat het onmogelijk lijkt en is het een constante strijd aangaan met jezelf en je omgeving. Je kunt ervoor kiezen om die strijd aan te gaan of om het niet eens te proberen. Je kunt echter niet je genen de schuld geven van je overgewicht. Tenzij je medische problemen hebt waardoor overgewicht onvermijdelijk is, eet je te veel. Ik zal nooit zeggen dat iedereen die dik is ‘gewoon lui en dom is’, omdat ik me kan voorstellen hoe moeilijk het voor sommigen moet zijn. Echter vind ik wel dat je het moet proberen als je eronder lijdt. Vergeet ook niet dat je het goede voorbeeld hoort te geven aan je nageslacht en je kinderen meenemen in jouw ongezonde lifestyle is onverantwoordelijk en naar mijn mening zou dat strafbaar moeten zijn.

Vaak hebben mensen met overgewicht ook geen goede reden om af te vallen. Rokers hebben niet het gevoel dat wat ze doen direct gestaakt moet worden, totdat ze longkanker krijgen. Mensen met obesitas vallen vaak pas af na hun eerste hartaanval. Hoe afgezaagd het ook klinkt, voorkomen is beter dan genezen, zeker als het om je gezondheid gaat. Het gaat er niet alleen om hoe je eruit ziet, afvallen verbetert veel meer dan alleen je uiterlijk.

Als je durft te beweren dat je er echt niks aan kan doen dat je dik bent, omdat dat genetisch bepaald is, kunnen we ook stellen dat criminelen, verslaafden en andere idioten er niks aan kunnen doen dat ze zo zijn en daar moeten we dan maar allemaal vrede mee hebben. Genen vormen absoluut een obstakel voor velen, maar obstakels kun je overwinnen, als je daarvoor kiest.

Ik ben me er van bewust dat een artikel van ~2000 woorden het hele obesitas probleem nog steeds niet volledig omschrijft. Je kunt boeken vullen over de psychologie die erbij komt kijken, maar ik vind het belangrijk om het, “met mijn genen kan ik gewoon niet afvallen”, excuus de wereld uit te helpen. Als je werkelijk gelooft dat jij niet af kunt vallen, nodig ik je bij deze uit om een maand in mijn tuin te komen kamperen en alleen te eten wat ik je geef. Dat is voor mij erg goedkoop, omdat ik je dan niks geef en kijken of je afvalt.

Hoe stom dat ook klinkt, er zijn honderd duizenden mensen wereldwijd die er volledig van overtuigd zijn dat zij zelfs in zo een scenario niet af kunnen vallen.

Het gaat mij er niet om dat de hele wereld moet werken naar een keiharde sixpack, maar je genen de schuld geven omdat je 50 kilo te veel vet met je meedraagt is verantwoordelijkheid weigeren te nemen voor je eigen slechte keuzes. Het is vreselijk moeilijk om een vetpercentage van 10% te onderhouden als je lichaam zich daar tegen verzet, maar gevaarlijk overgewicht zijn is heel wat anders.

Voor mij is het ook niet makkelijk om elke dag weer bepaalde dingen te moeten laten staan. Ik ben gek op Coco Pops, Nutella, Milka, Toblerone en zo kan ik nog een hele blogpost schrijven. Ik kies ervoor om die producten op een slimme manier te verwerken in mijn dieet. Het idee dat ik dat nooit mag eten is idioot. Het beste dieet is het dieet dat je het langst volhoudt. Als je daar wat slechte producten in moet verwerken, is dat een hele slimme keuze.

Ik kan genetische aanleg hebben om koorzanger te worden, dat betekent niet dat ik er niks aan kan doen om geen koorzanger te worden. Want waarom zou je koorzanger willen worden?

Onderstaande video verwoord het ook prima, als je niet van lezen houdt: